Το νερό βρίσκεται τόσο στο εξωκυττάριο όσο και στο ενδοκυττάριο περιβάλλον του σώματος και αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του αίματος, συνεισφέροντας στη μεταφορά των κύτταρων του αίματος, σε όλο το σώμα, ενώ παράλληλα, διατηρεί τα επίπεδα του οξυγόνου, καθώς επίσης, και σημαντικών θρεπτικών συστατικών, εν διαλύματι, έτσι ώστε να μπορούν να ληφθούν από ιστούς, όπως αδένες, οστά και μύες. Η κατακράτηση νερού είναι η μη φυσιολογική συσσώρευση υγρού στο κυκλοφορικό σύστημα, στους ιστούς ή στις κοιλότητες του σώματος. Μπορεί να προκύψει από τις μεταβολές στην πίεση του εσωτερικού των τριχοειδών αγγείων ή τις αλλαγές που ευνοούν τη διαπερατότητα των τριχοειδών τοιχωμάτων. Αυτές οι μεταβολές έχουν ως αποτέλεσμα την κυκλοφορία μεγάλης ποσότητας νερού μεταξύ των κυττάρων. Όταν σε κάποιες περιπτώσεις τα υγρά δεν μπορούν να επιστρέψουν στα τριχοειδή αγγεία και παραμείνουν στους ιστούς, το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία οιδημάτων.

Το σύστημα ορμονών, καθώς επίσης, και ουσίες που μοιάζουν με ορμόνες, όπως είναι οι προσταγλανδίνες, συμμετέχουν στη διατήρηση του όγκου των υγρών σε ένα σταθερό επίπεδο. Σημαντικό ρόλο παίζει η λειτουργία των νεφρών, καθώς όταν υπάρχει αυξημένη πρόσληψη υγρών, οι νεφροί θα εκκρίνουν γρήγορα την περίσσεια, με τη μορφή ούρων. Σε αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή η πρόσληψη των υγρών είναι μειωμένη, μέσα στην ημέρα, η ούρηση θα είναι λιγότερη από το σύνηθες.

Πότε όμως παρατηρείται κατακράτηση υγρών;

• Η μειωμένη κατανάλωση νερού δύναται να οδηγήσει σε κατακράτηση νερού, διότι ο οργανισμός αδυνατεί να αποβάλλει το νάτριο, το οποίο σε μεγάλο βαθμό είναι υπεύθυνο για την κατακράτηση.
• Η αυξημένη πρόσληψη νατρίου επιφέρει κατακράτηση νερού στα νεφρά, προκειμένου να διαλυθεί το νάτριο.
• Η έλλειψη μαγνησίου και η αύξηση των επιπέδων της αλδοστερόνης πιθανότατα να οδηγήσουν σε αύξηση των κατακρατήσεων. Επιπλέον, από ορμονικές διαταραχές που σχετίζονται με τον θυρεοειδή αδένα, τα επινεφρίδια ή το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να προκληθεί κατακράτηση υγρών
• Η εμμηνόπαυση είναι μία περίοδος, όπου οι ορμονικές διακυμάνσεις μπορεί να επιφέρουν διαταραχή στην ισορροπία των υγρών σώματος.
• Η έμμηνος ρύση, λόγω της αύξησης των επιπέδων των οιστρογόνων μπορεί να επιφέρει κατακράτηση νατρίου στα νεφρά και έτσι κατακρατείται περισσότερο νερό.
• Η λήψη ορισμένων φαρμάκων όπως αντισυλληπτικά, κορτιζόνη, αγχολυτικά, και οπιούχα σκευάσματα επηρεάζουν το ισοζύγιο του νερού και των μεταλλικών αλάτων.
• Οι μεταβολές που παρατηρούνται κατά την περίοδο της κύησης, όπως είναι η αύξηση ορμονών (π.χ. αλδοστερόνη), αύξηση του αριθμού των ερυθρών αιμοσφαιρίων της μητέρας, του όγκου του πλάσματος, των μεσοκυττάριων υγρών επιφέρουν κατακρατήσεις.
• Όταν υφίσταται νεφρική ή καρδιακή ανεπάρκεια παρατηρείται αυξημένη κατακράτηση νερού.

Τρόποι αντιμετώπισης

1. Περιορισμός της πρόσληψης του νατρίου.

• Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περιοριστεί η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν μεγάλες ποσότητες αλατιού.
• Επιπλέον, πρέπει να ελέγχεται η ποσότητα της προσθήκης αλατιού κατά το μαγείρεμα.
• Προσεκτική πρέπει να είναι η κατανάλωση τροφίμων με συντηρητικά ή ενισχυτικά γεύσεων που έχουν σαν βάση το νάτριο
• Προσοχή στη κατανάλωση τροφίμων με «κρυφό αλάτι», όπως είναι τα τυποποιημένα τρόφιμα και κάποια που έχουν γλυκιά γεύση, όπως τα κέικ, τα ντόνατς, τα κρουασάν, τα μπισκότα, τα δημητριακά πρωινού.

2. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η ισορροπία καλίου – νατρίου. Έτσι ο περιορισμός της πρόσληψης νατρίου πρέπει να συνδυάζεται με την αύξηση της πρόσληψης καλίου. Το κάλιο ευνοεί την απομάκρυνση του νατρίου, καθώς και τη χρησιμοποίηση του νερού από τα κύτταρα. Ενθαρρύνεται η κατανάλωση λαχανικών και φρούτων, τα οποία είναι καλές πηγές καλίου.

3. Προσοχή στην πρόσληψη ζάχαρης, αφού μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων ινσουλίνης και να επιφέρει μείωση της αποβολής νατρίου από τον οργανισμό.

4. Αυξήστε την κατανάλωση νερού. Το νερό συμβάλλει στον καθαρισμό των νεφρών και στην αποβολή της περίσσειας νατρίου.

• Καταναλώστε φρούτα και λαχανικά, τα οποία περιέχουν υψηλότατα ποσοστά νερού.
• Συμπληρώστε την κατανάλωση «καθαρού νερού» με την κατανάλωση αφεψημάτων βοτάνων.

5. Αυξήστε κάθε μορφή σωματικής δραστηριότητας. Η αυξημένη σωματική δραστηριότητα επιφέρει βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος και της λέμφου, και προκαλεί εφίδρωση (βοηθά στην απέκκριση νατρίου). Μετά την άσκηση πρέπει να γίνεται αναπλήρωση των υγρών που χάθηκαν κατά τη διάρκεια της άσκησης.

Σε περίπτωση που η κατάσταση είναι παθολογική και τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, πρέπει να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.